VELAYET VE VESAYET DAVALARI

​

VELAYET NEDİR?

 

Ana ve/veya babanın, reşit olmamış çocukları üzerindeki kanundan doğan eğitim, terbiye, temsil hak ve yetkisidir. TMK.335.md.sine göre ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velayeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velayet ana ve babadan alınamaz. Hakim vasi atanmasına gerek görmedikçe, kısıtlanan ergin çocuklar da ana ve babanın velayeti altında kalırlar.

Evlilik devam ettiği sürece; ana ve baba velayeti birlikte kullanırlar. Ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hali gerçekleşmişse hakim, velayeti eşlerden birine verebilir. Velayet, ana ve babadan birinin ölümü halinde sağ kalana, boşanmada ise çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir.

Ana ve baba evli değilse; velayet anaya aittir. Ana küçük, kısıtlı veya ölmüş ya da velayet kendisinden alınmış ise hakim, çocuğun menfaatine göre vasi atar veya velayeti babaya verir.

Velayetin kaldırılması :

Hakim, çocuğun korunmasına ilişkin diğer önlemlerden sonuç alınamaz ya da bu önlemlerin yetersiz olacağı önceden anlaşılırsa, aşağıdaki hallerde velayetin kaldırılmasına karar verir.

​

1. Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi,

2. Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması,

Velayet görevini yapabilecek anne yada baba yoksa vesayet kurumu devreye girecektir. Kanun gereği velayet altında bulunmayan her küçük vesayet altına alınır.

​

VESAYET VE VASİ ATANMASI NEDİR?

​

Vesayet, ergin kişilerin yada velayet altında bulunmayan küçüklerin şahsi ve maddi menfaatlerinin korunması amacıyla mahkeme kararı ile kısıtlanmasıdır. Vesayet altına alınan kişiye bir vasi tayin edilir. Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür (MK m.403).

Vesayeti gerektiren haller ve şartları Medeni Kanun 404, 405, 406 ve 407 maddelerinde tek tek sayılmıştır.,408. maddede ise kişinin kendi isteğiyle vesayet altına alınması düzenlenmiştir.

​

VESAYETİ GEREKTİREN HALLER

​

Medeni Kanun’a göre vesayeti gerektiren haller şunlardır:

• Yaş küçüklüğü,

• Kısıtlanma

• Hürriyeti bağlayıcı (hapis cezası) ceza alma,

• Kişinin kendi isteğiyle vesayet altına alınmayı talep etmesi.

• ​

VESAYET ORGANLARI VE VESAYET MAKAMI

​

Genel olarak vesayet organları, vesayet daireleri ile vasi ve kayyımlardır.

Kamu vesayeti vesayet makamı ve denetim makamından oluşan vesayet daireleri tarafından yürütülür. Vesayet makamı, sulh hukuk mahkemesi; denetim makamı, asliye hukuk mahkemesidir.

​

Vesayet Makamından İzin Alınması Gereken Durumlar

​

Aşağıdaki hâllerde vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesinin izni gereklidir:

​

1. Taşınmaz alımı, satımı, rehnedilmesi ve bunlar üzerinde başka bir aynî hak kurulması,

2. Olağan yönetim ve işletme ihtiyaçları dışında kalan taşınır veya diğer hak ve değerlerin alımı, satımı, devri ve rehnedilmesi,

3. Olağan yönetim sınırlarını aşan yapı işleri,

4. Ödünç verme ve alma,

5. Kambiyo taahhüdü altına girme,

6. Bir yıl veya daha uzun süreli ürün ve üç yıl veya daha uzun süreli taşınmaz kirası sözleşmeleri yapılması,

7. Kısıtlının bir sanat veya meslekle uğraşması,

8. Acele hâller dışında, dava açma, sulh olma, tahkim ve konkordato yapılması,

9. Mal rejimi sözleşmeleri, mirasın paylaştırılması ve miras payının devri sözleşmeleri yapılması,

10. Borç ödemeden aciz beyanı,

11. Kısıtlının hayat sigortası yapılması,

12. Çıraklık sözleşmesi yapılması,

13. Kısıtlının bir eğitim, bakım veya sağlık kurumuna yerleştirilmesi,

14. Kısıtlının yerleşim yerinin değiştirilmesi

15. ​

VESAYET MAKAMININ İZNİNDEN SONRA DENETİM MAKAMININ DA İZNİ GEREKEN DURUMLAR

​

Aşağıdaki hâllerde vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesinin izninden sonra denetim makamı olan Asliye Hukuk Mahkemesinin da izni gereklidir:

​

1. Kısıtlının evlât edinmesi veya evlât edinilmesi,

2. Kısıtlının vatandaşlığa girmesi veya çıkması,

3. Bir işletmenin devralınması veya tasfiyesi, kişisel sorumluluğu gerektiren bir ortaklığa girilmesi veya önemli bir sermaye ile bir şirkete ortak olunması,

4. Ömür boyu aylık veya gelir bağlama veya ölünceye kadar bakma sözleşmeleri yapılması,

5. Mirasın kabulü, reddi veya miras sözleşmesi yapılması,

6. Küçüğün ergin kılınması,

7. Kısıtlı ile vasi arasında sözleşme yapılması.

​

 Trabzon Velayet ve Vesayet Avukatı Ayşe Öksüz Zıvalı