Kamulaştırma Davaları
Kamulaştırma, özel mülkiyete konu olan taşınmaz malların, tamamına yada bir kısmına, devlete ait kurum ve kuruluşlarca, kamu yararı ilkesi ve kanunda öngörülen esas ve usuller çerçevesinde, el konulması işlemidir.
Yetkili idare kamu yararı var ise gerekli gördüğü taşınmazları kamulaştırabilir.
Kamulaştırma Süreci
Kamulaştırma yapmak isteyen kurum kamu yararı kararı aldıktan sonra tapu sicil müdürlüğüne yazı yazarak taşınmazın üzerine kamulaştırma şerhi konulmasını talep eder. Taşınmazın değerini tespit etmesi için kıymet takdir komisyonu, pazarlıkla satın almak üzere de uzlaşma komisyonu oluşturulur. Taşınmazın malikleri ile yürütülen pazarlık görüşmeleri sonuçsuz kalır ise idare mahkemeye başvurur. Kısaca kamulaştırma davası olarak adlandırılan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası açar.
Kamulaştırma Türleri
Acele kamulaştırma: Kamu yararının gecikmemesi amacıyla, kanunda öngörülen şartların oluşması durumunda taşınmazın malikine karşı acele el koyma davası açılabilir. Mahkemenin acele el koyma kararından sonra kamulaştırmayı yapacak olan kurum satın alma usulü ile satın alma yoluna gider. Anlaşma olmazsa idare tarafından yine kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası açılır. İdare tarafından makul süre içerisinde bu davanın açılmaması halinde el konulan taşınmazın maliki tarafından kamulaştırmasız el koymadan dolayı bedel davası açılabilir.
Kısmı kamulaştırma: Kamulaştırmayı yapacak olan kurum bazen bir taşınmazın tamamını değil de bir kısmını kamulaştırabilir. Eğer bir kısmı kamulaştırılan taşınmazın kalan kısmının değerinde bir düşme meydana gelirse, bu kayıp kamulaştırma bedeline eklenerek malike ödenir. Bunun tam tersi olarak kamulaştırmadan dolayı kalan kısmın değerinde bir artış söz konusu olursa bu kez de bu miktar kamulaştırma bedelinden düşülür.
Trampa yolu ile kamulaştırma: Taşınmaz maliklerinin rıza göstermesi koşulu ile, kamulaştırılacak olan taşınmazın kamulaştırmayı yapan kuruma ait başka bir taşınmaz ile takas edilmesi suretiyle de kamulaştırma yapılabilir.
Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ve Tescil Davası
Kamulaştırmayı yapacak olan kurum kamulaştırmayı satın alma usulü ile yapamaz ise taşınmazın malikine karşı yetkili asliye mahkemesinde dava açar. Bu dava, kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası olarak adlandırılır. Mahkeme tarafından taşınmazın bedeli tespit edilir ve dava sonucunda bedeli malike ödenmesine, taşınmazın idare adına tesciline karar verilir.
Kamulaştırma İşleminin İptali Davası
Kamulaştırma davası idare tarafından açılmakta olup; davanın konusu kamulaştırma bedelinin belirlenmesidir. Mülkünün kamulaştırılmasını istemeyen malikler idare mahkemesinde (bazı durumlarda Danıştay) Kamulaştırmanın İptali Davası açabilir.
Kamulaştırmaya konu taşınmaz malın maliki tarafından Kamulaştırma Kanunu’nun 10 uncu maddesi gereğince Asliye Hukuk Mahkemesince yapılan tebligat gününden, kendilerine tebligat yapılamayanlara tebligat yerine geçmek üzere mahkemece gazete ile yapılan ilan tarihinden itibaren otuz gün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda iptal ve maddi hatalara karşı da adli yargıda düzeltim davası açılabilir.
Trabzon Kamulaştırma Avukatı Ayşe Öksüz Zıvalı